Welkom bij Techspot Helmond de Peel

Techspot Helmond-De Peel is een sterk regionaal netwerk waarin scholen, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen werken aan toekomstgericht techniekonderwijs. In deze eerste editie van onze nieuwsbrief spreken we Emmeken van der Heijden, penvoerder van Techspot Helmond-De Peel, over de kracht van deze bijzondere regio.

In het gesprek vertelt Emmeken met grote bevlogenheid over de ontwikkeling van Techspot in de regio Helmond-De Peel. Ze maakt duidelijk dat dit niet zomaar een project is, maar een stevig netwerk van scholen, bedrijven en organisaties die samen het techniekonderwijs versterken.

‍

Volgens Emmeken is het een bijzonder krachtige regio. Geen grootstedelijke benadering zoals in Brainport, maar een eigen, lokale manier van werken die wordt gekenmerkt door betrokkenheid, korte lijnen en samenwerking. “We kennen elkaar hier. We pakken dingen samen op. Dat maakt dat we echt maatwerk kunnen leveren,” vertelt ze. “Binnen Brainport ligt de nadruk vooral op schaalsprong. Wij focussen liever op kwalitatieve ontwikkeling. En we vatten de sector techniek breed op. We kijken niet alleen naar niches zoals microchips, maar juist naar het toepassen van techniek in de maatschappij – bijvoorbeeld in de zorg.”

De kern? De leerling. Het leergeluk, het werkgeluk, het levensgeluk. Alles wat binnen regio Helmond-De Peel gebeurt, begint bij wat het kind nodig heeft. “Wij zeggen: ga maar ontdekken wat je leuk vindt. En als we het zelf niet in huis hebben, dan zoeken we samen naar waar het wél kan. We willen kinderen laten ervaren hoe breed de mogelijkheden binnen techniek zijn.”

De passie spat ervan af als Emmeken vertelt over hoe scholen hierin hun eigen route kunnen kiezen, met ondersteuning van het netwerk. “In onze regio komt onderwijs heel goed samen met de arbeidsmarkt. Leerlingen bezoeken bedrijven, lopen stage en werken samen met bedrijven in de regio – bijvoorbeeld voor hun profielwerkstukken. We hebben binnen het vmbo veel profielen, maar ook voor havo en vwo wordt praktijkgericht leren steeds belangrijker.” Emmeken gelooft sterk in het eigenaarschap van leerlingen én van de mensen in het onderwijs. Door ruimte te geven aan nieuwsgierigheid, samenwerking en vertrouwen, ontstaat onderwijs dat leeft. En dat zie je terug in de praktijk.

‍

Wat gebeurt er als je brugklassers loslaat op een berg oude spullen van de kringloop? Dan ontstaat er iets bijzonders. Op het Vakcollege Helmond hebben eerstejaarsleerlingen hun eigen afvaltransformatieproject uitgevoerd, onder de noemer Van afval tot Ontwerp.

Het resultaat? Creatieve, technische producten én een kennismaking met het belang van duurzaamheid en hergebruik. Het project combineert duurzaamheid, techniek en maatschappelijke bewustwording, en laat zien hoe vaardigheden uit eerdere lessen – zoals 3D-ontwerp uit het StemUp-project – direct worden toegepast in de praktijk.

Duurzaamheid begint bij doen

“De meeste leerlingen uit deze doelgroep kopen nooit iets tweedehands. Het is echt de ‘Temu-generatie,” lacht techniekdocent Aukje van Gijsel. “Ze vinden het vies of raar. Maar na een bezoek aan een kringloopwinkel, waar ze zagen hoeveel werk het is om spullen te sorteren en verkopen, begon het kwartje te vallen. Want waarom zou je altijd iets nieuw kopen, als je het ook kunt reparen of hergebruiken?”

In het project leerden de leerlingen niet alleen over afval en recycling, maar gingen ze zelf aan de slag. Ze kozen elk een afgedankt object en gaven het een compleet nieuwe functie. Daarbij gebruikten ze technieken uit eerdere technieklessen én onderdelen uit de 3D-printer. “Verbindingsstukken, cijfers, bloemetjes, alles wat nodig was om hun ontwerp af te maken.”

‍

Van beschuitbus tot airbus

De resultaten zijn even verrassend als origineel. Een oude beschuitbus werd omgetoverd tot een vliegtuig met een geprinte propeller. Een LP kreeg een nieuw leven als wandklok, compleet met 3D-geprinte cijfers. Een pop zonder hoofd werd een kunstwerk met bloemen en Halloween-look. En een bril veranderde in een mini-fotolijstje, met foto’s in plaats van glazen.

“Wat ik het mooiste vond,” zegt Aukje, “is dat ze echt eigenaarschap voelden. Ze mochten alles zelf bedenken en uitvoeren, en juist daardoor raakten ze enthousiast. Sommigen kwamen met ideeën uit Minecraft of maakten ontwerpen die echt iets persoonlijks uitdrukten.”

‍

Toepassen wat je geleerd hebt

Wat dit project extra bijzonder maakt, is de koppeling met het eerder gedraaide StemUp-project, waarin leerlingen 3D-vaardigheden leerden zoals ontwerpen, slicen en printen. Die kennis kwam nu goed van pas. “Ze snapten ineens waarom je een gat moet voorboren, hoe je verbindingen maakt, hoe gereedschap werkt. Alles wat ze in de technieklessen hadden opgepikt, kwam terug in dit project.”

Ook het gebruik van de 3D-printer werd daardoor veel functioneler. “Ze gingen onderdelen ontwerpen die hun object echt verder hielpen – niet zomaar iets moois, maar iets bruikbaars. Dat is precies wat we willen bereiken met techniekonderwijs.”

‍

Maatschappelijk bewustzijn als bijvangst

Naast technische kennis en creativiteit is ook het maatschappelijk besef gegroeid. “Ze hebben gezien hoeveel werk er achter recycling zit. En dat er mensen zijn die dat werk doen. Dat is belangrijk om mee te geven.” Aukje ziet het dan ook niet als een eenmalig project. “Volgend jaar wil ik zeker een tweede editie doen met de brugklas. Het is een mooie manier om het schooljaar af te sluiten én om leerlingen te laten ontdekken wat techniek voor hen kan betekenen.”

De eindresultaten worden gepresenteerd tijdens een expositie op woensdag 18 juni, op het Vakcollege Helmond. Daar kunnen ouders, klasgenoten en collega’s zien hoe afval werd omgevormd tot ontwerp – en hoe brugklassers zelfbewust de verbinding leggen tussen duurzaamheid, creativiteit en techniek.

‍

Op het Vakcollege Helmond draaien sinds kort de 3D-printers op volle toeren. Eerstejaars leerlingen van verschillende sectoren – van techniek tot zorg & welzijn en economie & ondernemen – doen mee aan StemUp, een vernieuwend techniekproject dat vakoverstijgend onderwijs tastbaar maakt. Het project is onderdeel van Techspot Helmond de Peel, het regionale samenwerkingsverband binnen Sterk Techniekonderwijs, en wordt mede mogelijk gemaakt door ASML en Junior IOT.

Techniek begint bij verwondering

In het lokaal van instructeur Barry leren leerlingen in korte tijd zelfstandig ontwerpen én printen. Ze maken onder andere sleutelhangers, theekopjes en doolhoven – simpele vormen, maar met een duidelijk leerdoel: snappen hoe zij zelf een ontwerp tot leven laten komen. “Ze leren werken met Tinkercad, slicen hun ontwerp, en sturen het dan zelf naar de printer. Het mooie is dat ze meteen het resultaat zien van wat ze digitaal hebben ontworpen,” vertelt Barry.

Maar het project draait niet alleen om techniekvaardigheden. Juist het creatieve en persoonlijke aspect speelt een grote rol: leerlingen kunnen hun ontwerp personaliseren, kleuren kiezen, of zelfs hun naam in een object verwerken. Daarmee sluit het aan bij verschillende profielen. “Bij zorg en welzijn maken ze bijvoorbeeld een oorbellenbakje of een ander zorghulpmiddel. Bij economie een display voor hun product,” zegt Barry. “Het is techniek in de context van hun gekozen vakgebied.”

Van pilot naar structureel onderwijs

Mike Claassens, projectleider van Techspot (voorheen STO) op het Vakcollege Helmond, benadrukt dat StemUp meer is dan een leuke lesactiviteit: het is onderdeel van de Vakroute en een structurele stap in de doorontwikkeling van het techniekonderwijs op school. “We zijn met StemUp in aanraking gekomen via ASML. Zij bieden scholen onderwijspakketten aan, op voorwaarde dat je een ambitieplan schrijft. Dat hebben we gedaan. Vervolgens worden we drie jaar lang begeleid door ASML – met materialen, gastlessen én scholing voor onze docenten.”

Het programma is zo opgezet dat leerlingen uit verschillende profielen kennismaken met techniek, niet alleen de leerlingen uit de techniekklas. “Techniek zit overal – ook in zorg, ook in economie. Daarom doen we dit breed. En omdat we via ASML ook laptops en open printers beschikbaar worden gesteld, kunnen leerlingen op hun eigen afdeling verder met wat ze geleerd hebben,” legt Mike uit.

Leren van én met elkaar

Voor de gastlessen werkt de school samen met Junior IOT, een partij die namens ASML lespakketten verzorgt en zelf ook een educatieve website aanbiedt. Mike: “Zij geven bij ons de inhoudelijke instructie. Onze eigen docenten zijn aanwezig voor de pedagogische begeleiding. Zo leren ook onze collega’s van andere afdelingen hoe ze techniek kunnen toepassen binnen hun vakgebied.”

Naast de lessen voor leerlingen was er vooraf ook scholing voor het docententeam, zodat iedereen met basiskennis kon instappen. Die investering helpt om het onderwijs binnen de school klaar te stomen voor de toekomst, denkt Mike. “Het hele traject is erop gericht dat wij dit straks zelfstandig kunnen voortzetten. Wat we nu met ondersteuning doen, wordt straks onderdeel van ons reguliere onderwijs.”

Een vliegwiel voor toekomstgericht leren

Het enthousiasme onder deze jonge leerlingen is groot. Ze ontwerpen een huisje, maken een BMW-logo na, of verzinnen hun eigen ontwerpen. Maar de visie reikt verder dan alleen het eerste leerjaar. “Dit is het begin. In jaar vier willen we dat ze geavanceerder aan de slag gaan – bijvoorbeeld door zelf onderdelen voor werkstukken te ontwerpen en te printen. Zo wordt 3D-printen een vanzelfsprekend onderdeel van het leerproces.”

En dat past perfect bij de bredere doelstelling van Sterk Techniekonderwijs, aldus Mike: “We willen als school sectoroverstijgend én duurzaam met techniek bezig zijn. StemUp helpt ons daar enorm bij. En het mooiste? Het laat leerlingen ervaren dat techniek overal is – én dat zij het zelf kunnen vormgeven.”

Een toekomstbestendig gebouw, een innovatieve visie en de overtuiging dat techniekonderwijs écht anders kan – dát is wat je ervaart op het Varendonck College in Someren. Waar leerlingen vroeger verspreid over verschillende lokalen hun technieklessen volgden, bruist het onderwijs nu op één centrale plek: het Techniekplein.

Toen de vmbo- en praktijkonderwijs-locatie vorig jaar haar intrek nam in een gloednieuw schoolgebouw, stond één ding vast: het onderwijs moest mee in die vernieuwing. De ontwerpprincipes van het gebouw – flexibiliteit, multifunctionaliteit, duurzaamheid en kleinschaligheid – komen prachtig samen op het Techniekplein.

Geen klaslokaal, maar één groot geheel

Op het Techniekplein volgen leerlingen hun technieklessen niet langer in aparte vaklokalen, maar juist in één grote, open ruimte. Dat zorgt voor dynamiek, overzicht én verbinding. Leerlingen zien wat er gebeurt in andere delen van het plein en raken gemakkelijker geïnteresseerd in andere vakgebieden.

“Leren in afgesloten klaslokalen past eigenlijk niet meer bij deze tijd,” vertelt Frans van de Moosdijk, één van de instructeurs. “In deze open omgeving krijgen leerlingen een veel beter beeld van wat techniek allemaal kan zijn. Ze kijken bij elkaar mee, helpen elkaar spontaan en ontdekken vanzelf waar hun interesses liggen. Het enthousiasme dat dat oplevert, is elke dag voelbaar.”

Zelf ontdekken, zelf doen

Op het Techniekplein staat de leerling centraal. Actief leren is de standaard: zelf ontdekken, zelf doen, zelf keuzes maken. Leerlingen bewegen zich vrij tussen werkplekken en opdrachten, en werken aan echte, tastbare projecten in onder meer houtbewerking, metaal, elektro en interieur en design.

“Wij bepalen niet van tevoren wat een leerling moet worden,” verklaart Frans. “We zeggen: ga maar ontdekken wat jij leuk vindt. En als wij het zelf niet in huis hebben? Dan gaan we samen op zoek naar een plek waar je het wél kunt leren. De leerling is leidend.”

Die aanpak zorgt niet alleen voor een brede kennismaking met verschillende technische richtingen, maar ook voor meer eigenaarschap en motivatie. Leerlingen leren van en met elkaar, precies zoals het er in de praktijk straks ook aan toe gaat.

Een inspirerend voorbeeld uit de regio

Het Techniekplein van het Varendonck College laat zien hoe Sterk Techniekonderwijs in de praktijk tot leven komt. Innovatief, toekomstgericht en met oprechte aandacht voor elke leerling. Een inspirerend voorbeeld van hoe techniekonderwijs eruit kan zien – en vooral: hoe het kan voelen.

Benieuwd hoe dat eruitziet in de praktijk? In deze video neemt een van de instructeurs je mee voor een rondleiding over het Techniekplein!

‍